Marnix Beyen stelt een syllabus errorum samen bij het fusievoorstel van Geert Wilders Marnix Beyen is historicus aan de Universiteit Antwerpen. Ziehier een volstrekt overbodig opiniestuk. Overbodig omdat de gemiddelde lezer van De Morgen voldoende historisch geschoold is om te beseffen dat Geert Wilders en Martin Bosma historische wartaal verkopen ('Vlaanderen en Nederland, wij horen bij elkaar', DM 8/7 zie http://http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/De-Gedachte/article/detail/340105/2008/07/08/Vlaanderen-en-Nederland-wij-horen-bij-elkaar.dhtml)
Overbodig omdat de redactie van De Morgen dit stuk ongetwijfeld louter als folklore heeft opgenomen en een ernstige repliek dus eigenlijk niet van toepassing is. Docenten geschiedenis begrijpen echter doorgaans geen humor en steigeren dan ook telkens als het verleden onrecht wordt aangedaan. Beschouw, waarde lezer, de hiernavolgende syllabus errorum dan ook als een vorm van therapeutisch schrijven.
Aangezien u na deze introductie toch al afgehaakt hebt om belangrijkere zaken in de krant te lezen, kan ik maar meteen met het pedantste deel van mijn tekst beginnen: het aangeven van de historische onjuistheden. Fout nummer één: Jules Destrée schreef nooit "Il n'y a pas de Belges", maar wel "Il n'y a plus de Belges". Het onderscheid is cruciaal, aangezien Destrée met zijn open brief niet het fundamentele bestaansrecht van België in twijfel trok, maar een dynamiek betreurde die het bestaan van het door hem geliefde België bedreigde.
Fout nummer twee: "Onderwijs in het Nederlands was verboden." Uiteraard deden zich op alle niveaus van het onderwijs in de loop van de negentiende eeuw verfransende tendenzen voor, maar van een wettelijk verbod op het Nederlands was hoegenaamd geen sprake. Het lager onderwijs bleef gedurende de hele negentiende eeuw grotendeels 'Vlaamstalig'. Verplichtende bepalingen in verband met de onderwijstaal zijn er de facto pas gekomen met de door de Vlaamse beweging afgedwongen taalwetten.
Daarmee zijn we meteen bij fout nummer drie aangekomen: "De Belgische staat voerde vanaf zijn oprichting zware aanvallen uit op het Nederlandstalige karakter van Vlaanderen." Eigenlijk hangt deze zin samen van de fouten. Vlaanderen had voor 1830 geen Nederlandstalig karakter, aangezien er verschillende varianten van het 'Vlaams' werden gesproken. In wezen had de Vlaamse bevolking de keuze tussen twee cultuurtalen, het Frans en het Nederlands, die zij allebei als 'vreemde talen' ervoeren. De elites die de Belgische staat creëerden en aanvankelijk domineerden kozen vanzelfsprekend voor het Frans als cultuur- en bestuurstaal. Het Vlaams kon als volkstaal gerust blijven bestaan. Meer zelfs, het werd gestimuleerd omdat het België anders maakte dan Frankrijk. Voor wie dat Vlaams, of het ermee verwante Nederlands, tot cultuur- en bestuurstaal wilde maken hadden zij uitsluitend onbegrip, wat een diepgeworteld antiflamingantisme verklaart. De Belgische staat viel daarmee het Nederlandstalige karakter van Vlaanderen echter niet aan. Integendeel zelfs, de staat heeft een democratisch kader geschapen waarin de vernederlandsing van Vlaanderen kon plaatsgrijpen ondanks de verfranste elite.
Ik laat de fouten voor wat ze zijn en stap over naar de eenzijdigheden en dubbelzinnigheden. Zo is er de voortdurende gelijkschakeling van 'Vlaanderen' met de 'Zuidelijke Nederlanden'. Daarmee wordt enerzijds ontkend dat ook Franstalige gewesten deel hebben uitgemaakt van de "gezamenlijke geschiedenis" die Wilders en Bosma zo ophemelen, en dat zij zelfs mee vorm hebben gegeven aan de Nederlandse opstand, ook al ontwikkelde er zich een sterkere Spaansgezinde opinie (nota: dit is onwaar, taal speelde geen rol in de middeleeuwen, M. Beyen doelt hier wellicht op de Unie van Atrecht versus de Unie van Utrecht, maar die eerste Unie omvatte naast Franstalige ook Dietstalige gewesten). Anderzijds wordt hiermee een gelijkschakeling gesuggereerd tussen het historische en het moderne Vlaanderen. Oosterweel lag in 1567 echter nog niet in Vlaanderen en als de Vlaamse Leeuw al "in eenzaamheid brulde", dan was dat slechts in een gebied dat overeenkomt met het huidige Oost-, West-, Frans- en Zeeuws-Vlaanderen. Van een "hereniging" tussen Vlaanderen en Nederland kan dan ook nooit sprake zijn.
Als zij dan toch zo nodig historische blunders ongedaan willen maken, dan moeten Wilders en Bosma Wallonië erbij nemen. Een volgende historische eenzijdigheid is het volstrekt negeren van de zeventiende en de achttiende eeuw. Het noorden floreerde, het zuiden sliep, zo suggereren de auteurs. Dat zich intussen in beide landen een dynamiek voordeed die ze heel sterk van elkaar deed verschillen, bedekken zij met de mantel der lotsverbondenheid. Nochtans ging het daarbij om processen die Wilders en zijn partij bepaald niet onbelangrijk vinden.
Bestond er volgens deze tegenstanders van de islamisering in de premoderne tijd dan misschien nog geen link tussen religie en cultuur? Of is het onderscheid tussen een protestantse en een katholieke cultuur futiel in het licht van de eenheid van het avondlandse christendom?
Laatste categorie: de raciaal getinte toogpraat. Dit is niet meteen mijn domein, dus hier aarzel ik wat. Want misschien hebben Wilders en Bosma wel wetenschappelijke bewijzen om aan te tonen dat de verschillen tussen een Duitser uit Hamburg en een Duitser uit München een stuk groter zijn dan die tussen een Groninger en een Gentenaar. Misschien kunnen zij grafieken aanvoeren waarin oogkleuren, schedelmaten en bloedgroepen met elkaar worden vergeleken. Sta mij toe te twijfelen zolang ik die bewijzen niet heb. En excuseert u mij nogmaals voor mijn volstrekt humorloze benadering van Wilders' en Bosma's geraffineerde kolder.
Overbodig omdat de redactie van De Morgen dit stuk ongetwijfeld louter als folklore heeft opgenomen en een ernstige repliek dus eigenlijk niet van toepassing is. Docenten geschiedenis begrijpen echter doorgaans geen humor en steigeren dan ook telkens als het verleden onrecht wordt aangedaan. Beschouw, waarde lezer, de hiernavolgende syllabus errorum dan ook als een vorm van therapeutisch schrijven.
Aangezien u na deze introductie toch al afgehaakt hebt om belangrijkere zaken in de krant te lezen, kan ik maar meteen met het pedantste deel van mijn tekst beginnen: het aangeven van de historische onjuistheden. Fout nummer één: Jules Destrée schreef nooit "Il n'y a pas de Belges", maar wel "Il n'y a plus de Belges". Het onderscheid is cruciaal, aangezien Destrée met zijn open brief niet het fundamentele bestaansrecht van België in twijfel trok, maar een dynamiek betreurde die het bestaan van het door hem geliefde België bedreigde.
Fout nummer twee: "Onderwijs in het Nederlands was verboden." Uiteraard deden zich op alle niveaus van het onderwijs in de loop van de negentiende eeuw verfransende tendenzen voor, maar van een wettelijk verbod op het Nederlands was hoegenaamd geen sprake. Het lager onderwijs bleef gedurende de hele negentiende eeuw grotendeels 'Vlaamstalig'. Verplichtende bepalingen in verband met de onderwijstaal zijn er de facto pas gekomen met de door de Vlaamse beweging afgedwongen taalwetten.
Daarmee zijn we meteen bij fout nummer drie aangekomen: "De Belgische staat voerde vanaf zijn oprichting zware aanvallen uit op het Nederlandstalige karakter van Vlaanderen." Eigenlijk hangt deze zin samen van de fouten. Vlaanderen had voor 1830 geen Nederlandstalig karakter, aangezien er verschillende varianten van het 'Vlaams' werden gesproken. In wezen had de Vlaamse bevolking de keuze tussen twee cultuurtalen, het Frans en het Nederlands, die zij allebei als 'vreemde talen' ervoeren. De elites die de Belgische staat creëerden en aanvankelijk domineerden kozen vanzelfsprekend voor het Frans als cultuur- en bestuurstaal. Het Vlaams kon als volkstaal gerust blijven bestaan. Meer zelfs, het werd gestimuleerd omdat het België anders maakte dan Frankrijk. Voor wie dat Vlaams, of het ermee verwante Nederlands, tot cultuur- en bestuurstaal wilde maken hadden zij uitsluitend onbegrip, wat een diepgeworteld antiflamingantisme verklaart. De Belgische staat viel daarmee het Nederlandstalige karakter van Vlaanderen echter niet aan. Integendeel zelfs, de staat heeft een democratisch kader geschapen waarin de vernederlandsing van Vlaanderen kon plaatsgrijpen ondanks de verfranste elite.
Ik laat de fouten voor wat ze zijn en stap over naar de eenzijdigheden en dubbelzinnigheden. Zo is er de voortdurende gelijkschakeling van 'Vlaanderen' met de 'Zuidelijke Nederlanden'. Daarmee wordt enerzijds ontkend dat ook Franstalige gewesten deel hebben uitgemaakt van de "gezamenlijke geschiedenis" die Wilders en Bosma zo ophemelen, en dat zij zelfs mee vorm hebben gegeven aan de Nederlandse opstand, ook al ontwikkelde er zich een sterkere Spaansgezinde opinie (nota: dit is onwaar, taal speelde geen rol in de middeleeuwen, M. Beyen doelt hier wellicht op de Unie van Atrecht versus de Unie van Utrecht, maar die eerste Unie omvatte naast Franstalige ook Dietstalige gewesten). Anderzijds wordt hiermee een gelijkschakeling gesuggereerd tussen het historische en het moderne Vlaanderen. Oosterweel lag in 1567 echter nog niet in Vlaanderen en als de Vlaamse Leeuw al "in eenzaamheid brulde", dan was dat slechts in een gebied dat overeenkomt met het huidige Oost-, West-, Frans- en Zeeuws-Vlaanderen. Van een "hereniging" tussen Vlaanderen en Nederland kan dan ook nooit sprake zijn.
Als zij dan toch zo nodig historische blunders ongedaan willen maken, dan moeten Wilders en Bosma Wallonië erbij nemen. Een volgende historische eenzijdigheid is het volstrekt negeren van de zeventiende en de achttiende eeuw. Het noorden floreerde, het zuiden sliep, zo suggereren de auteurs. Dat zich intussen in beide landen een dynamiek voordeed die ze heel sterk van elkaar deed verschillen, bedekken zij met de mantel der lotsverbondenheid. Nochtans ging het daarbij om processen die Wilders en zijn partij bepaald niet onbelangrijk vinden.
Bestond er volgens deze tegenstanders van de islamisering in de premoderne tijd dan misschien nog geen link tussen religie en cultuur? Of is het onderscheid tussen een protestantse en een katholieke cultuur futiel in het licht van de eenheid van het avondlandse christendom?
Laatste categorie: de raciaal getinte toogpraat. Dit is niet meteen mijn domein, dus hier aarzel ik wat. Want misschien hebben Wilders en Bosma wel wetenschappelijke bewijzen om aan te tonen dat de verschillen tussen een Duitser uit Hamburg en een Duitser uit München een stuk groter zijn dan die tussen een Groninger en een Gentenaar. Misschien kunnen zij grafieken aanvoeren waarin oogkleuren, schedelmaten en bloedgroepen met elkaar worden vergeleken. Sta mij toe te twijfelen zolang ik die bewijzen niet heb. En excuseert u mij nogmaals voor mijn volstrekt humorloze benadering van Wilders' en Bosma's geraffineerde kolder.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten