Klik hier voor bron
France Brel, de dochter van Jacques Brel :: “België verdient beter dan een taaltwist”
Op 9 oktober zal het dertig jaar geleden zijn dat Le grand Jacques ons verliet. Vandaag stelt zijn dochter France Brel een film voor die de tumultueuze band van haar vader met België belicht.
France Brel maakte een film over haar vader J’aime les Belges. “Hij leverde kritiek op alles wat maar kritiek verdiende. Toch hield hij van de mensen, …” (Foto editions Jacques Brel)
Jacques Brel. Zonder enige twijfel de grootste Belgische Franstalige zanger. En toch antwoordde hij op de vraag “van waar ben je?” met “Ik ben een Vlaming, ik klets een beetje als een Vlaming, als de surrealistische Vlamingen”. Le grand Jacques was een podiumbeest, in staat je tot het diepste te beroeren. Niemand die zo echt de vriendschap en de liefde bezong. Een man die de maatschappij van zijn tijd in vraag stelde: “En daar zal ik, rechtop, een laatste keer de burgerij beledigen” zong hij in Le dernier repas. En hij die zo vaak over zijn België zong, dat hij zo liefhad.
“Ik hou van de Belgen” zei Brel. En de Belgen houden op hun beurt van hem. Door de Franstaligen gekozen als grootste Belg aller tijden, en door de Nederlandstaligen als vierde grootste. Hoe valt dit enthousiasme in beide delen van het land te verklaren, voor een artiest die toch vooral Franstalig was?
France Brel. Het verwonderde me dat hij tot de finalisten behoorde bij de Nederlandstaligen. Ik denk dat het niet de zanger is die het hier deed, maar de persoonlijkheid. En ik denk dat de persoonlijkheid van Jacques mensen om verschillende redenen bekoorde. Er zullen er zijn die zeggen dat hij een zeer gevoelig iemand was, anderen zullen zeggen dat hij iemand was die van zijn land hield. Veel mensen herkennen zich in de vele waarden die Jacques als mens belichaamde en doorgaf aan anderen. Hij was iemand die graag veel praatte, graag de mensen ontmoette en als hij een mening had, dan zei hij die hardop. Hij zei de dingen zoals hij ze dacht. Hij hanteerde een zeer eenvoudige communicatie. Hij had een zeer directe omgang en gebruikte zeer eenvoudige woorden. En de mensen houden van eenvoud.
Die mengeling van de talen geeft ons die openheid van geest die zo karakteristiek is voor ons
Jacques had “een liefdevolle hekel aan België”. Hij had een haat-liefde verhouding met zijn land.
France Brel. Zijn verhouding tot België was zeer complex. Hij was er zich van bewust dat hij België bezong, dat hij overal waar hij kwam over België praatte omdat hij Belg was. Maar als hij dan hier terugkwam, dan beschouwde men hem niet meer als een Belg omdat hij in het buitenland woonde. Dat heeft misverstanden en onbegrip veroorzaakt, kleine wonden geslagen… Dat was niet eenvoudig voor hem.
“België verdient beter dan een taaltwist”. Het land lag hem aan het hart...
France Brel. Dat is nu al jaren dat men het niet eens wordt over het communautaire en het is waar dat dat enorme proporties begint aan te nemen. Ik denk dat hij wat hij toen zei, nu zou herhalen. Maar ik hou er niet van mensen die er niet meer zijn, woorden in de mond te leggen, dat is zeer gevaarlijk.
En uzelf, hoe beoordeelt u de huidige communautaire crisis?
France Brel. Het idee van het separatisme maakt me heel droef. Ik denk wel dat de Belgen hun verschillen hebben, maar vooral dat ze veel gemeenschappelijke punten hebben. En de recente gebeurtenissen rond Fortis en Dexia tonen aan dat die eenheid noodzakelijk is. Ik vroeg me af welke taal ze daar spraken, toen ze al die nachtelijke onderhandelingen voerden? Ik vraag me dat echt af.
Ze vechten voor splitsing, maar ze zouden beter vechten voor toenadering
Het stemt me triest. België is een tof land, wij zijn geen druktemakers, kunnen al eens de spot met iets drijven. En die mengeling van de twee talen geeft ons die openheid van geest die zo karakteristiek is voor ons.
Brel zei dat hij Vlaming was. En tezelfdertijd zei hij dat “een Vlaming een strenge Fransman was en een flamingant een weke Duitser”.
France Brel. Mijn vader heeft veel dingen gezegd, het is zijn leven, het zijn zijn standpunten. Ik heb een film gemaakt en een tentoonstelling opgezet om de mensen te laten zien wat mijn vader indertijd, 35 en meer jaren geleden, zei. En het is allemaal verrassend actueel, alsof hij het gisteren zou gezegd hebben. De film heeft tot doel het leven van mijn vader te laten zien aan de hand van verschillende thema’s. En het eerste thema dat ik gekozen heb is België. Er is één gemeenschappelijk element in de film en de tentoonstelling en dat is Het vlakke land, voor mij is dat onontbeerlijk. Voor dat nummer over zijn land gebruikt hij dus de andere taal. Hij heeft altijd willen laten zien dat hij zowel Franstalig als Nederlandstalig was, zeker van mentaliteit. Dus gaat hij in het Nederlands zingen om te zeggen, kijk, ik ben ook een Vlaming. Hij wil dat bewijzen, hij eist dat op.
We hebben ook een geëngageerde Jacques Brel gekend, die ziekenhuizen bezocht. Zeg eens iets over dat facet.
France Brel. Hij was zeer sociaal ingesteld, gericht op de andere. Hij was edelmoedig. Thuis vertelde hij vaak over mensen die hij ontmoet had en hun problemen. Dat was het enige wat echt belangrijk was voor hem. Wij zijn opgevoed met strenge waarden, we leerden de handen uit de mouwen te steken en vooral hoe we anderen moesten helpen.
Als hij op tournee ging had hij altijd problemen met de andere artiesten. Ook al behoorde Jacques tot de vedetten, hij vroeg een kleine gage. Mijn vader vond het erg belangrijk dat de inkomprijzen laag waren. Tot op het einde heeft hij daarvoor gestreden en zei hij “het spijt me, ik oefen een beroep uit dat ik graag doe en ik ga mijn tarief niet verhogen”. Op dat punt was hij zeer veeleisend.
Hij was toch ook iemand die zeer kritisch stond tegenover de maatschappij van zijn tijd?
France Brel. Zeker en vast. Hij leverde kritiek op alles wat maar kritiek verdiende. Toch hield hij van de mensen, ook al zijn ze bij zaken betrokken die hij kritiseert. Men kan daar een tegenstelling in zien. Zijn kritiek slaat op de maatschappij en op het systeem en tegelijk houdt hij van de mensen.
Welke van zijn boodschappen is vandaag, dertig jaar na zijn dood, nog het meest actueel?
France Brel. “België verdient beter dan een taaltwist” zei hij ooit, en dat is nog altijd zo. En ik hou ook veel van de volgende uitspraak van hem: “Als ik koning was, dan stuurde ik zes maanden lang gasten uit Vlaanderen naar Wallonië, en anderen van Wallonië naar Vlaanderen, bij de mensen daar. Want iedereen kijkt op dezelfde manier naar zijn moeder, iedereen kijkt op dezelfde manier naar zijn vrouw, en iedereen lust of verafschuwt op dezelfde manier spinazie”. Ik ben dol op die zin, omdat hij zo menselijk is. Je neemt iemand uit Gent en stuurt hem naar Charleroi en omgekeerd. Deed men dat maar meer om banden te smeden. Men vecht nu voor een scheiding, maar men zou beter vechten voor toenadering.
DVD, J’aime les Belges, een film van France Brel
Tentoonstelling: J’aime les Belges, Oudkorenhuisplein 11, 1000 Brussel. Info : www.jacquesbrel.be
Geen opmerkingen:
Een reactie posten